Month: February 2022

 Женя обиделась и решила больше не играть с мальчиками. Она пошла на другой двор – играть с девочками. А у девочек разные игрушки: куклы, прыгалки, мячик, велосипед, а у одной девочки была большая красивая говорящая кукла. И Жене захотелось таких игрушек. Она взяла цветик- семицветик, оторвала оранжевый лепесток, бросила его и сказала: „Хочу, чтобы все игрушки, какие есть на свете, были мои!”
И вот в тот же миг со всех сторон появились игрушки. Прибежали куклы, потом покатились мячики, шарики, велосипеды, машины, прыгалки. По воздуху летели миллионы игрушечных самолетов и вертолётов. Сначала Женя обрадовалась, но потом игрушек стало очень много.
– Довольно, довольно! – закричала Женя. – Мне совсем не надо так много игрушек. Я пошутила, я боюсь… Но игрушек становилось всё больше и больше. Уже весь город был завален игрушками до самых крыш. Тогда Женя оторвала фиолетовый лепесток, бросила его и приказала игрушкам поскорее вернуться в магазины. И тотчас все игрушки исчезли.

Ответьте на вопросы.
1. Каким было следующее желание Жени?
Следующее желание Жени было чтобы все игрушки, какие есть на свете, были её.
2. Что она пожелала и что из этого вышло?
Она пожелала, чтоб все игрушки были её, но потом весь город был завален игрушками.
3. Сколько лепестков осталось?
Лепесток один.
4. Как вы думаете, правильно ли поступила Женя?
Нет.
5. А что бы пожелали вы?
Чтобы у меня были бесконечные желания.

Найдите в тексте слова, которые отвечают на вопросы кто? что?. Составьте с ними предложение.
игрушки, самолет, мальчики, девочки, вертолёт.
У нас есть игрушки.
Мы летали на самолете.
Мальчики играли в футбол.
Девочки играли в куклы.
Мы не летали на вертолёте.

Найдите в тексте слова, которые отвечают на вопросы какой? какая? какое? какие?. Составьте с ними предложение.
фиолетовый, красивая, оранжевый, большая, говорящая.
У меня есть фиолетовый лего.
У меня в доме есть красивая картина.
Я надел оранжевую толстовку.
Возле дома проехала большая машина.
Я купил себе говорящего робота.

Տղայ մը օր մը կը զայրանայ իր ծերացած հօրմէն, զայն կ՚առնէ ուսին, կը տանի անտառ մը, հոն կը ձգէ ու տուն կը դառնայ։ Տարիներ ետք կ’ամուսնանայ, որդի մը կ՚ունենայ, կը խնամէ ու կը մեծցնէ զայն։ Սակայն, այս տղան ալ հօրը պէս երախտամոռ* կ՚ըլլայ։ Օր մըն ալ, երբ ասոր ալ սիրտը կը նեղուի, կ՚առնէ հայրը ուսին ու սարն ի վեր կը բարձրանայ։
–Տղա՛ս, զիս հոս ձգէ ու ե՛տ գնա,– կ՚ըսէ հայրը։
–Իսկ ինչո՞ւ ճիշդ հոս,– կը հարցնէ տղան։
–Ես հայրս մինչեւ այս ծառն եմ բերած,– կը պատասխանէ հայրը հոգոց հանելով*։

Արևմտահայերեն-Արևելահայերեն բառարան
Տղայ մը-մի տղա
կը զայրանայ-ջղանյանում է
հօրմէն-իր հոր վրա
զայն կ՚առնէ-նրան վերցնում է
կը տանի – տանում է
ասոր ալ սիրտը-սրանալ սիրտը
կը նեղուի-նեղանում է
զիս-ինձ
Տղայ մը օր մը կը զայրանայ իր ծերացած հօրմէն, զայն կ՚առնէ ուսին, կը տանի անտառ մը, հոն կը ձգէ ու տուն կը դառնայ։ Տարիներ ետք կ’ամուսնանայ, որդի մը կ՚ունենայ, կը խնամէ ու կը մեծցնէ զայն։ Սակայն, այս տղան ալ հօրը պէս երախտամոռ* կ՚ըլլայ։ Օր մըն ալ, երբ ասոր ալ սիրտը կը նեղուի, կ՚առնէ հայրը ուսին ու սարն ի վեր կը բարձրանայ։
–Տղա՛ս, զիս հոս ձգէ ու ե՛տ գնա,– կ՚ըսէ հայրը։
–Իսկ ինչո՞ւ ճիշդ հոս,– կը հարցնէ տղան։
–Ես հայրս մինչեւ այս ծառն եմ բերած,– կը պատասխանէ հայրը հոգոց հանելով*։

Արևմտահայերեն-Արևելահայերեն բառարան
Տղայ մը-մի տղա
կը զայրանայ-ջղանյանում է
հօրմէն-իր հոր վրա
զայն կ՚առնէ-նրան վերցնում է
կը տանի – տանում է
ասոր ալ սիրտը-սրանալ սիրտը
կը նեղուի-նեղանում է
զիս-ինձ
հոս-այստեղ
ձգէլ-թողնել
կ՚ըսէ-ասում է

ժելե- դոնդողակ:

ժելատին-Դոնդողակ

կապոտ-Մեքենայի շարժիչի կափարիչ:

ժյուրի-Մասնագետների խումբ:

իդեա-Որևէ բանի հիմնական միտք՝ գաղափար:

իդելա-բարձագույն նպատակ

ժետոն-Մետաղանիշ

կատալիզատոր-Քիմիական ռեակցիան արագացնող կամ դանդաղեցնող նյութ:

կասետ-ձայներիզ

տռուբա-խողովակ

216. Տրված բառերից յուրաքանչյուրին ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող մի քանի բառեր ավելացրո՛ւ (աշխատիր չկրկնել):

Օրինակ՝
քարե, բարձր, երկհարկանի, բնակելի, գեղեցիկ տուն:

            Քույր-խելացի, բարձրահասակ
եղբայր-ուժեղ, խիզախ
մայր-գեղեցիկ, սևահեր
հայր-հոգատար, աշխատասեր
տատիկ-սպիտակահեր, խելացի
պապիկ-իմաստուն, բարի

217.Տրված գոյականներին ածանցներ ավելացրո՛ւ, որ ածականներ դառնան:

            Սրտային, վախկոտ, քարքրոտ, մայրենի, երկնային, արևադարձային, փայտե, լեռ(ն)ային, փողոցային, երկաթե, օդային, ծաղկային, եղբայրական, ոսկյա, արծաթյա, ծովագույն, ամերիկական, ֆրանսիական, գերմանական:

218. Ընդգծված ածականները տեքստից հանի՛ր: Ի՞նչ փոխվեց:

            Ըմբշամարտը մարդկությանը ծանոթ է հնագույն ժամանակներից: Այն լայն տարածում ուներ դեռևս Հին Հունաստանում: Այնտեղ դա օգտագործվում էր որպես ուժեղ, ճկուն, հաստատակամ մարդ դաստիարակելու միջոց: Ըմբշամարտը հունական օլիմպիադաների անբաժանելի մասն էր:

հնագույն , լայն, Հին Հունաստանում, հաստատակամ, անբաժանելի, հունական:
Նախադասությունը բովանդակային իմաստով այդքանել չփոխվեց :

219. Ընդգծված ածականները տեքստից հանի՛ր:

Համեմատի՛ր. տրվա՞ծ, թե՞ ստացված տեքստում է վերաբերմունք արտահայտված:

            Ասում են, թե դաժան կոկորդիլոսն իր խեղճ զոհին ուտելուց հետո իսկական արցունքներ է թափում: Ի՞նչ է, այդ վայրենի կոկորդիլոսը թշվառ զոհին խղճո՞ւմ է: Գիտակ մարդիկ ասում են, որ կերածը մարսելու ժամանակ նրա օրգանիզմում ուրիշ գեղձեր էլ են գրգռվում, որից և աչքերից թափվող արցունքանման հեղուկ է առաջանում: Այդ սուտ, կեղծավոր լացը նկատի ունեն, երբ մեկի մասին ասում են, թե «կոկորդիլոսի արցունք է թափում»:
Վերաբերմունք ստացված է:

220. Ընդգծված ածականները տեքստից հանի՛ր: Ի՞նչ փոխվեց:

            Աշխարհի ծայրին, Հարավային Արաբիայի անջուր ու վայրի լեռների մեջ, Պարսից ծոցից երկու հարյուր կիլոմետր հեռու, անանցանելի անապատի ծոցում հառնել է երկնաքերների քաղաքը: Անհավատալի է, բայց արդեն մի քանի հարյուր տարի է, որ գոյություն ունի կենդանի, սեփական սուլթանով, շուկայով, փյունիկյան արմավենիների պուրակով այդ տեսիլքը: Այդ անսովոր առանձնատները ձգված են դեպի երկինք, բայց ունեն փոքր դռներ: Դռների փեղկերն ու լուսամուտների շրջանակները ծածկված են առատ ու գեղեցիկ նախշերով: Վերին հարկերում կանգնեցված են քանդակազարդ սյուներ, պատերին կարելի է տեսնել ծեփածո զարդանախշեր:

Բովանդակային առումով նույնն է, սակայն քիչ բնութագրությամբ:

Женя отдала маме баранки, а сама про себя подумала: „Это, правда, замечательный цветок. Надо поставить его в самую красивую вазочку”. Любимая мамина вазочка стояла на самой верхней полке. Женя встала на стул и взяла её. В это время за окном пролетали вороны. Женя начала их считать, а про вазочку забыла. Вазочка упала и разбилась!
– Что ты разбила, тяпа-растяпа! – закричала мама из кухни. – Не мою ли любимую вазочку?
– Нет, нет, мамочка, я ничего не разбила. – ответила Женя маме, а сама быстро оторвала красный лепесток, бросила его и тихо сказала:
Лети, лети, лепесток,
Через запад на восток,
Через север, через юг,
Возвращайся, сделав круг.
Лишь коснёшься ты земли –
Быть по-моему вели.
Хочу, чтобы мамина любимая вазочка снова стала целой. Когда мама прибежала из кухни, её любимая вазочка стояла на своём месте. Удивилась мама и послала Женю во двор гулять.

Пришла Женя во двор, а там мальчики играют в Северный полюс.
– Мальчики, мальчики, можно мне с вами поиграть?
– Нет. Мы девчонок на Северный полюс не берём.
– И не нужно. Я и без вас буду на настоящем Северном полюсе. Женя отошла в сторону,
взяла волшебный цветик-семицветик, оторвала синий лепесток, бросила его, сказала
волшебные слова и… очутилась на Северном полюсе. А там холодно, мороз 100 градусов!

– Ай, мамочка, замерзаю! – закричала Женя и стала плакать. Её слезы тут же превратились в сосульки и повисли на носу. А тут ещё появились большие страшные
медведи и идут прямо к Жене. Испугалась девочка, оторвала зеленый лепесток, произнесла волшебные слова и снова вернулась во двор. А мальчики на неё смотрят и смеются.
– Ну, где же твой Северный полюс?
– Я там была.
– Мы не видели. Докажи.
– Смотрите у меня на носу ещё сосулька. Но мальчики не поверили Жене.

Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Как разбилась любимая мамина вазочка?
Женя встала на стул и взяла вазу. В это время за окном пролетали вороны. Женя начала их считать, а про вазочку забыла. Вазочка упала и разбилась!
2. Какое второе желание Жени исполнил цветок?
Жени второе желание исполнил цветок, чтобы мамина любимая вазочка снова стала целой.
3. Во что играли мальчики?
Мальчики играли в Северный полюс.
4. Как Женя оказалась на Северном полюсе? Понравилось ли ей там?
Женя взяла волшебный цветик-семицветик, оторвала синий лепесток, бросила его, сказала волшебные слова и… очутилась на Северном полюсе. Ему там не понравилось.
5. Как Женя вернулась во двор?
Женя вернулась во двор загадав желание.
Согласны ли вы с тем, что...
1. Женя разбила вазочку. Да, я согласен.
2 Мальчики играли в футбол. Нет, я не согласен.
3. Женя оторвала жёлтый лепесток, сказала волшебные слова и оказалась на Северном полюсе. Нет, я не согласен.
4. Жене очень понравилось на Северном полюсе. Нет, я не согласен.
5. Мальчики не поверили Жене. Да, я согласен.

Օր մը Աղուէսը կ՚ ըսէ Աքլորին.
-Ի՜նչ աղուոր ու անոյշ կ’երգես, ո՜վ Աքլորիկ։ Երանի՜ գիշեր-ցերեկ հոս
նստէի ու անոյշ ձայնդ լսէի։ Ափսո՜ս, որ վաղուընէ պիտի զրկուիմ քեզ
լսելու հաճոյքէն. մեղաւորս Սուրբ Կարապետ ուխտի պիտի երթայ։
Սիրունի՛կ Աքլոր, կը խնդրեմ զիս հաւնոց առաջնորդէ, որպէսզի մեղքերուս
համար թողութիւն խնդրեմ հաւերէն։
Այս քաղցր խօսքերէն Աքլորին սիրտը կը կակուղնայ ու ան կ’ըսէ.
-Երթանք, քեզի ցոյց տամ հաւնոցը։

Աղուէսը Աքլորին ետեւէն կը մտնէ հաւաբուն, կը խեղդէ բոլոր հաւերը ու
կ’ուտէ զանոնք, յետոյ ալ կ’ուտէ Աքլորը անոր ըսելով.
-Իմ սիրունի՛կ Աքլոր, գիտե՞ս, թէ ի՜նչ դժուար պիտի ըլլար Սուրբ
Կարապետ անօթի փորով ուխտի երթալը…

Առաջադրանքներ

Կարդա՛ առակը և փոխադրի՛ր արևելահայերեն։
Մի օր աղվեսը ասաց աքլորին ։
-Ինչ գեղեցիկ ու անուշ կերգես ով Աքլորիկ։ Երանի գիշեր-ցերեկ այստեղ նստեի ու անուշ ձայնդ լսեի։ Ափսոս, որ վաղ պիտի զրկվեմ քեզ լսելու հաճույքից․ մեղավորս Սուրբ Կարապետ ուխտի պիտի գնամ։ Սիրունիկ Աքլոր, կխնդրեմ ինձ հաջորդես հավանոց առաջնորդես, որպեսզի մեղքերիս համար ներեղություն խնդրեմ հավերեն։ Այս քաղցր խոսքերեն աքլորին սիրտը փափկացավ և նա ասաց։
-Գնանք, քեզի ցույց տամ հավանոցը։
Աղվեսը աքլորի հետեվից կմտնե հավաբուն, կխեղդե բոլոր հավերին և կուտե նրանց , հետո ուտում է աքլորին ասելով։
-Իմ սիրունիկ աքլոր, գիտես, թե ինչ դժվար պիտի գնալ Սուրբ Կարապետ քաղցած փորով ուխտի գնալը..

Տեքստից դո՛ւրս գրիր ընդգծաված բառերի արևելահայերեն տարբերակները և դիտարկի՛ր դրանց գրությունը։
կը խեղդէ-կխեխդի
կը կակուղնայ-փափկացավ
զիս-կխնդրեմ
հոս-այստեղ
օր մը-մի օր
կ’երգես-կերգես

Առակից դո՛ւրս գրիր բառեր, որնք վերջում յ հնչյունը գրում ենք, բայց չենք կարդում։
յետոյ, կը կակուղնայ 

Տրված նախադասությունը փոխադրի՛ր արևմտահայերեն։

Սիրունի՛կ Աքլոր, կը խնդրեմ զիս հաւնոց առաջնորդէ, որպէսզի մեղքերուս
համար թողութիւն խնդրեմ հաւերէն։

Սիրունիկ Աքլոր, կխնդրեմ ինձ հաջորդես հավանոց առաջնորդես, որպեսզի մեղքերիս համար ներեղություն խնդրեմ հավերեն։

Արևելյանհայերեն

Մի օր աղվեսը ասաց աքլորին ։
-Ինչ գեղեցիկ ու անուշ կերգես ով Աքլորիկ։ Երանի գիշեր-ցերեկ հայստեղ նստեի ու անուշ ձայնդ լսեի։ Ափսոս, որ վաղ պիտի զրկվեմ քեզ լսելու հաճույքից․ մեղավորս Սուրբ Կարապետ ուխտի պիտի գնամ։ Սիրունիկ Աքլոր, կխնդրեմ ինձ հաջորդես հավանոց առաջնորդես, որպեսզի մեղքերիս համար ներեղություն խնդրեմ հավերեն։ Այս քաղցր խոսքերեն աքլորին սիրտը փափկացավ և նա ասաց։
-Գնանք, քեզի ցույց տամ հավանոցը։
Աղվեսը աքլորի հետեվից կմտնե հավաբուն, կխեղդե բոլոր հավերին և կուտե նրանց , հետո ուտում է աքլորին ասելով։
-Իմ սիրունիկ աքլոր, գիտես, թե ինչ դժվար պիտի գնալ Սուրբ Կարապետ քաղցած փորով ուխտի գնալը..

Արևմտյանհայերեն
Օր մը Աղուէսը կ՚ ըսէ Աքլորին.
-Ի՜նչ աղուոր ու անոյշ կ’երգես, ո՜վ Աքլորիկ։ Երանի՜ գիշեր-ցերեկ հոս նստէի ու անոյշ ձայնդ լսէի։ Ափսո՜ս, որ վաղուընէ պիտի զրկուիմ քեզ լսելու հաճոյքէն. մեղաւորս Սուրբ Կարապետ ուխտի պիտի երթայ։ Սիրունի՛կ Աքլոր, կը խնդրեմ զիս հաւնոց առաջնորդէ, որպէսզի մեղքերուս համար թողութիւն խնդրեմ հաւերէն։ Այս քաղցր խօսքերէն Աքլորին սիրտը կը կակուղնայ ու ան կ’ըսէ. -Երթանք, քեզի ցոյց տամ հաւնոցը։

Աղուէսը Աքլորին ետեւէն կը մտնէ հաւաբուն, կը խեղդէ բոլոր հաւերը ու կ’ուտէ զանոնք, յետոյ ալ կ’ուտէ Աքլորը անոր ըսելով.

-Իմ սիրունի՛կ Աքլոր, գիտե՞ս, թէ ի՜նչ դժուար պիտի ըլլար Սուրբ Կարապետ անօթի փորով ուխտի երթալը..

Թվերը  վերլուծել  պարզ արտադրիչների նշանակում է այն ներկայացնել  պարզ թվերի արտադրյալի տեսքով։

Օրինակ՝  10 թիվը վերլուծենք պարզ արտադրիչների, այսինքն այն ներկայացնենք պարզ թվերի արտադրյալի տեսքով՝ 10=2‧5,  որտեղ 2-ը և  5-ը պարզ թվեր են։

10	2
5	5
1

Առաջադրանքներ․

1․ Թվերը  վերլուծեք  պարզ արտադրիչների։

• 14=2*7
• 21=3*7
• 15=3*5
• 16=8*2=2x2x2x2
• 25=5*5
• 32=8*4=2x2x2x2x2
• 42= 21×2=7x3x2
• 60=2×30=2x15x2=2x3x5x2
  
  

Այժմ թվերը պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտեք նրանց ընդհանուր  պարզ արտադրիչները․

Օրինակ՝   6 և 10 թվերի ընդհանուր  պարզ արտադրիչները  գտնելու  համար    6 և 10 թվերը   վերլուծենք պարզ արտադրիչների։

6	2
3	3
1

10	2
5	5
1

6=2‧3,      10=2‧5,   2-ը կոչվում է  6 և 10 թվերի ընդհանուր  պարզ արտադրիչ։

Այն բնական թվերը, որոնք ընդհանուր պարզ արտադրիչներ չունեն, կոչվում են փոխադարձաբար պարզ թվեր։

Փոխադարձաբար պարզ են այն թվերը, որոնց ընդհանուր բաժանարարը միայն 1-ն է։

Օրինակ՝ 5 և 7 թվերը փոխադարձաբար պարզ թվեր են։

2․ Թվերը պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտեք նրանց ընդհանուր  պարզ արտադրիչները

14=7*2, 10=5*2, ընդհանուր  պարզ արտադրիչ` 2

• 10=5*2,  25=5*5   ընդհանուր  պարզ արտադրիչ` 5
• 15=5*3,  20=5*4  ընդհանուր  պարզ արտադրիչ` 5
• 24=8*3, 15=5*3  ընդհանուր  պարզ արտադրիչ` 3
• 8=4*2, 12=4*3 ընդհանուր  պարզ արտադրիչ` 4
• 12=6*2, 10=5*2 ընդհանուր  պարզ արտադրիչ` 2
• 16=8*2, 28=14*2 ընդհանուր  պարզ արտադրիչ` 2
• 10=2×5, 3=3×1   արտադրիչ չունեն
• 7=7*1,  8=4*2    արտադրիչ չունեն
• 5=5*1  12=6*2    արտադրիչ չունեն