Month: March 2022

Вовка решил написать рассказ о весне. Но с чего начать? Об этом он не знал.
– Мама, когда весна придёт? – спросил Вовка.
– Скоро. А ты наблюдай. Выбери что-нибудь одно: деревья или птиц, или наш двор, – сказала мама.
– Мы вчера снежную бабу во дворе слепили. Я за ней буду наблюдать, –сказал Вова.
– Вот и хорошо, – сказала мама, – наблюдай за ней и записывай в дневник, что с ней происходит. Придёт весна, а ты первый об этом узнаешь. Вова начал записывать: „Шестое марта. Сколько раз смотрел в окно – ничего нового. А снежная баба как стояла, так и стоит”.
– Восьмое марта. У снежной бабы выпала из рук метла.
– Десятое марта. Когда пошёл погулять, то заметил, что у снежной бабы отвалился нос-морковка.
– Четырнадцатое марта. С утра солнышко выглянуло. Когда я вышел во двор, то заметил, что голова у снежной бабы стала меньше.
– Двадцать первое марта. Снег растаял. А от снежной бабы осталась только большая лужа. На этом дневник кончается. А почему, вы, наверное, сами догадались. Наступила весна.

1. Составь 5 вопросов к тексту
1. Что решил написать Вовка?
2. Что выпало из рук снежной бабы?
3. Что осталась от снежной бабы 21 марта?
4. Что случилось со снежной бабой 10 марта?
5. Что случилось с снежной бабой 14 марта?

2. Выполни упражнение. Выбери правильный вариант.

Это красивая… а) море; б) улица; в) город	Это плохой… а) фильм; б) книга; в) вино
Это высокое… а) дом; б) девушка; в) здание	Это интересный… а) экскурсия; б) человек; в) кино
Это дорогой… а) машина; б) костюм; в) кафе	Это хороший… а) женщина; б) фото; в) компьютер
Это тёплое… а) вода; б) пюре; в) вечер	Это чёрная… а) телефон; б) кошка; в) пианино
Это умная… а) режиссёр; б) собака; в) кино	Это молодой… а) юрист; б) дерево; в) спортсменка
Это маленький… а) рыба; б) яблоко; в) телевизор	Это дешёвое… а) ресторан; б) книга; б) кафе
Это цветное… а) словарь; б) фото; в) картина	Это горячий… а) чай; б) какао; в) вода
Это холодная… а) море; б) вечер; в) вода	Это большая… а) площадь; б) парк; в) окно
Это старое… а) аудитория; б) пальто; в) альбом	Это глупая… а) фраза; б) юмор; в) предложение
Это вишнёвый… а) дерево; б) юбка; в) торт	Это коричневый… а) шкаф; б) ваза; в) пальто
Это низкий… а) здание; б) диван; в) ёлка	Это жёлтое… а) сумка; б) такси; в) цвет
Это синее… а) тетрадь; б) зонт; в) небо	Это новый… а) комедия; б) район; в) слово
Это громкая… а) музыка; б) диск ; в) место	Это тихий… а) сад; б) станция; в) время

Весна – это время, когда из тёплых краёв возвращаются птицы. Время, когда они строят гнёзда и высиживают птенцов (ձագեր են հանում). Много интересного можно увидеть и узнать, если в это время наблюдать за птицами. Но делать это нужно очень осторожно. Как вы думаете, почему?

Aйя.

На весенние каникулы я поехал в деревню к дедушке. Я ещё никогда не видел аистов, не знал, как они строят гнёзда и высиживают птенцов. Каждый день с утра до вечера я смотрел в небо и ждал, когда покажутся аисты. И вот однажды утром я увидел двух аистов. Они поселились на дереве в нашем дворе. Вместе с моим товарищем я каждый день наблюдал за ними и приносил им червяков. Как-то Федя задержался дома, а я зашёл в сарай и чуть было не наступил на индюшку. Она отошла, и я увидел на том месте, где она сидела, три желтоватых яйца с красными крапинками. Скоро пришёл Федя, и я рассказал ему об индюшиных яйцах.
– А хочешь иметь своего аиста? – спросил Федя.
– Как это? – удивился я.
– Надо поменять яйца. Аистиное яйцо ваша индюшка высидит, и будет у тебя домашний аист.

Так мы и решили сделать. И вот аисты улетели. Я залез на дерево и взял аистиное яйцо, а вместо него положил индюшачье. Когда я спускался с дерева, яйцо выпало из моих рук и разбилось. Вскоре вернулись аисты. Аистиха – мы её звали Айя – высиживала яйца. Прошло ещё несколько дней, и вот появились птенцы. Только один из них был тёмного цвета. Ножки у него были короткие, и он не был похож на других птенцов. Аист долго рассматривал некрасивого птенца, а потом куда-то улетел. На следующий день к нашему дому прилетели аисты. Их было много. Они спустились и стали рассматривать странного птенца. Сначала они громко шумели, а потом успокоились и улетели. Аист ещё постоял на земле, потом поднялся к гнезду и заговорил с грустной Айей. Он как будто объяснял ей решение стаи: „Такой птенец не станет птицей, не долетит осенью до тёплых стран. Зачем его кормить!”
Аист поднял голову и ударил птенца клювом. Но Айя прикрыла птенца от смертельного удара своим телом. Потом она подняла голову, оторвалась от птенцов и прощально раскрыла клюв. И вдруг широко раскрыла крылья и взлетела в небо. Её уже не было
видно. Первым её увидел аист. Увидел, понял всё, но уже никто и ничего не мог изменить. С неба, быстро набирая скорость, падала чёрная точка. Она увеличивалась, росла, но оставалась круглой. Айя не раскрывала крыльев. Она упала в самый центр двора. Аист бросился к ней, но она уже была мертва.

Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Где проводил весенние каникулы герой рассказа?
Герой рассказа проводил весенние каникулы в деревне у дедушке.
2. Почему каждый день с утра до вечера он смотрел на небо?
Он смотрел на небо и ждал, когда покажутся аисты.
3. Какие птицы поселились во дворе?
Во дворе поселились аисты.
4. Что увидел в сарае мальчик?
Мальчик увидел в сарае индюшку.
5. Какой разговор произошёл между мальчиком и его товарищем?
Они хотели подменит яйца.
6. Какой птенец появился у аистов?
У аистов появилась индюшка.
7. Какое решение приняла стая?
Что надо убит индюшку.
8. Что случилось с Айей?
Айей сбросилась с высоты и умерла.

Согласны ли вы с тем, что…
Аистов мальчик видел много раз, и они его не интересовали. Нет, я не согласен.
Ребятам удалось вырастить домашнего аиста. Нет, я не согласен.
В сарае у индюшки вылупился аистёнок. Да, я согласен.
Стая решила, что некрасивого птенца нужно убить. Да, я согласен.
В смерти Айи был виноват аист. Да, я согласен.

Обсудите с вашими одноклассниками следующие вопросы:
1. Почему Айя не раскрыла крылья? 2. Что бы вы сказали мальчикам, если бы услышали их разговор о том, как можно вырастить домашнего аиста? Возможно ли это? 3. Как выглядят аисты? Приходилось ли вам их видеть?

Քարտեզ

Եղանակ այստեղ

Արուճի քարվանատան մասին

Արագածոտնի մարզի Արուճ համայնքը բազմաթիվ հմայքներ ունի, որ կարող են հիացնել հնագույն կառույցներ որոնողներին: Արուճ մտնող ճանապարհի հենց սկզբում այցելուներին է դիմավորում լայն փռված մուտքով Քարավանատունը, որը կառուցվել է 13-րդ դարում եւ գտնվել մայրաքաղաք Անին եւ Դվինը իրար կապող ճանապարհին:
Դա Մետաքսի ճանապարհի մի հատվածն էր, իջեւանատանը ժամանակին հանգրվանել են առեւտրականները, իսկ լայն բացվածքով մուտքը հնարավորություն է տվել, որ բեռնավորված կենդանիները եւս կարողանան ներս մտնել։

Թալինի Սուրբ կաթողիկե եկեղեցու մասին

Թալինի Կաթողիկե եկեղեցին կառուցվել է 7-րդ դարում: Այն համարվում է այդ դարերում կառուցված Թալին գյուղի ամենամեծ կրոնական համալրիը: Ճարտարապետական ​​հուշարձանը կառուցվել է Կամսարական ընտանիքի իշխանների կողմից: Ըստ որոշ աղբյուրների, սկզբնապես եկեղեցին ուղղափառ է եղել: Պատերի վրա պահպանված ամենավաղ գրությունը արվել է 783 թվականին: Այսօր Թալինի եկեղեցին գրեթե ավերված վիճակում է, իսկ կառույցի գմբեթը բացակայում է. 1840 թվականի երկրաշարժը հսկայական վնաս է պատճառել ճարտարապետական հուշարձանին: Չնայած դրան՝ եկեղեցին մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում հնագույն ճարտարապետության սիրահարների համար:

Դաշտադեմի ամրոցի մասին

Դաշտադեմ ամրոցը, որը կոչվում է նաև Քաղենիի ամրոց, խոշոր համալիր է, որը գտնվում է Դաշտադեմ գյուղի հարավային եզրին։ Ենթադրվում է, որ այն կառուցվել է ուրարտական ամրոցի տեղում՝ Կամսարականների օրոք։ Նրա մասին հիշատակություն կա արաբների Հայաստան կատարած արշավանքների առաջին շրջանում (7-րդ դար)։ Առաջին վերականգնողական աշխատանքները կատարվել են 1961 թվականին՝ վերաշարվել և ամրացվել է ամրոցապարսպի փլուզված հատվածը: 1989-1990 թթ. ամրոցի տարածքում կատարվել են պեղումներ, որի արդյունքում բացվել են պարիսպների հյուսիսային հատվածը, միջնաբերդի և հյուսիսային պարսպի միջև եղած տարածքը:

397. Հարցերին պատասխանի´ր և պատասխաններն այնպես գրի’ր, որ տեքստի համառոտ փոխադրություն ստանաս:

Մի հավի համար երկու կին կռվում են: Մեկն ասում է` հավն իմն է, մյուսն էլ թե` իմն է: Հավը վերցնում են ու գնում դատարան: Դատավորը հագնում է իր կապույտ մահուդից զգեստն ու դնում գլխարկը, ձեռքն է առնում գավազանը, նստում եբենոսյա աթոռին ու կանչում գանգատվողներին: Նա նախ երկուսին էլ տուգանում է, հետո սկսում նրանց քննել:

— Ո՜վ պարոն դատավոր,- ասում է կանանցից մեկը,- այս կինը սուտ է ասում: Հավն իմն է:

Մյուս կինն ավելի սրտառուչ է խոսում ու դատավորին համոզում, որ հավն իրենն է: Խեղճ դատավորը չի կարողանում որոշում կայացնել, քանի որ ոչ մի վկա չի լինում: Այտեղ նրան օգնության է հասնում մի իմաստուն մարդ:

— Թե որ վկա չունեք,- ասում է նա,- ուրեմն թող հավն ասի, թե ո´վ է ճիշտ ասում:

— Ինչպե՞ս թե հավն ասի,- զայրանում է դատավորը,- հավն մա՞րդ է:

— Հիմա ցույց կտամ,- ասում է իմաստունն ու հավը գրկած դուրս գալիս: Տանում է, կանանցից մեկի տան մոտ բաց թողնում: Հավը վախվխելով դես ու դեն է նայում ու փախչում դեպի փողոց: Իմաստունն ընկնում է նրա հետևից ու բռնում, տանում մյուս կնոջ տան մոտ: Այստեղ հավը համարձակ վազում է ու մտնում հավանոց:

— Տեսա՞ք, թե հավն ինչպե´ս ասաց, ու բույնն էլ նրա վկան էր,- ասաց իմաստունը:

Հարցեր

Ինչո՞ւ էին վիճում կանայք:
Երկու կին վիճում էին հավի համար: Յուրաքանչյուրը պնդում էր, որ հավն իրենն է:
Դատավորն ինչո՞ւ չէր կարողանում վճիռ կայացնել:
Դատավորը չէր կարողանում վճիռ կայացնել, որովհետև վկա չկար:
Ճշմարտությունն ինչպե՞ս պարզեցին:
Մի իմաստուն մարդ առաջարկեց, որ հավն ինքն ընտրի իր տիրոջը: Նա հավին տարավ այդ կանանց տներ և որտեղ հավը մտավ հավաբուն համարվեց, որ հավը այդ հավաբնի տիրոջն էր:

398. Երկու հետևություններից ո՞րն ես ճիշտ համարում: Պատասխանդ պատճառաբանի´ր:

Կոշիկի եվրոպական հայտնի մի ֆիրմա իր աշխատակիցներից երկուսին Աֆրիկա ուղարկեց, որ պարզի, թե իր կոշիկներն այնտեղ կարո՞ղ է վաճառել: Շուտով գործուղվածներից մեկը հայտնեց. «Կոշիկ արտահանելու ոչ մի հեռանկար չկա. այստեղ բոլորը բոբիկ են քայլում »: Մյուսը դրությունն այլ կերպ գնահատեց. «Հեռանկարները հիանալի են. բոլորը  բոբիկ են քայլում»:
Իմ կարծիքով ճիշտ համարվում է «Կոշիկ արտահանելու ոչ մի հեռանկար չկա. այստեղ բոլորը բոբիկ են քայլում », որովհետև այդ մարդկանց մոտ սովորություն կա բոբիկ քայլելու և այնտեղ շատ տաք է:

399. Տրված հետևություններից ո՞րն է (որո՞նք են) տեքստին համապատասխանում: Ընտրությունդ պատճառաբանի´ր:

Մի ժլատ մարդ գիշերով ստիպված պիտի գնար հարևան քաղաքը: Նա հանդիպեց մի ագահ վարորդի ու խնդրեց իրեն տեղ հասցնել: Երբ տեղ հասան, ուղևորն իջավ մեքենայից ու սկսեց գրպանները շուռ ու մուռ տալ` իբր փող է փնտրում:

-Վա՜յ, սպասի´ր, լուցկի´ տուր, ամբողջ փողս մեքենայի մեջ է ընկել,- ասաց նա:

Այս լսելով` վարորդը քշեց մեքենան: Ուղևորը քմծիծաղ տալով հեռացավ:

Հետևություն`

ա) Աչքածակությունը պատժվում է: Շատի հետևից վազես, ոչինչ էլ չես ստանա:

բ) Ագահ ու ժլատ մարդիկ խուսափում են իրարից: Նրանք գերադասում են ուրիշների հետ գործ ունենալ, քան իրենց նմանների:

գ) Մարդու հաջողությունը որ գալիս է, էլ գիշեր ու ցերեկ չի հարցնում:

դ) Գիշեր-ցերեկ աշխատող մարդն անպայման վարձատրվում է:

ե) Սրամիտ մարդը միշտ էլ մի բան կհորինի, որ պատժի ագահությունը:

զ) Ագահ ու ժլատ մարդիկ որ հանդիպում են, մեկն անպայման ուզում է խաբել մյուսին:
Ես ընտրում եմ առաջինը, որովհետև վարորդը աչկածակություն արեց և ոչինչ չստացավ: Վարորդը մտածելով թե մեքենայի մեջ շատ ավելի փող է թափվել քան իրեն պետք էին տաին արագ փախավ արցյունքում զրկվելով փողից քանի, որ հաճախորդը խաբել էր:

Գիտե՞ք որ գարուն է արդեն
Բոլորը թափվել են փողոց,
Լսո՞ւմ եք անուշ մի զնգոց-
Գիտե՞ք որ գարուն է արդեն
Դյութում են շրթերը վարդե
Սրտերը կրակ են ու բոց
Գիտե՞ք որ գարուն է արդեն
Բոլորը թափվել են փողոց:

Հարցեր
1.Ո՞րն է քո ամենասիրելի եղանակը:
Իմ ամենասիրելի եղանակը ձմեռն է:
2.Դուրս գրիր մակդիրները:
Անուշ, կրակ, բոց, վարդե
3.Բացատրիր տվյալ տողերը:
Դյութում են շրթերը վարդե:-Վարդի նման շուրթերը գրավում են:
Սրտերը կրակ են ու բոց:-Սիրտ արագ է խփում:

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

Առաջադրանքներ

• Արտահայտիչ կարդա բանաստեղծությունը, բացատրի՛ր ընդգծված բառերը։
  մրմունջ -ցածր ձայն
  անուրջ-երազ
• Բանաստեղծության համար նոր վերնագիր ընտրի՛ր․ ընտրությունդ հիմնավորի՛ր։
  Պայծառ աշխարհում: Ես ընտրել եմ պայծառ աշխարհում վերնագիրը, որովհետև այնտեղ ամենինչ պայծառ է:
  
• Դուրս գրի՛ր բառակապակցությունները։ Դրանք գործածիր նախադասությունների մեջ։
  Ձյունապատ լեռներ, կապույտ լճեր, երազներ հոգու, մանկական աչեր, սուրբ անուրջի, թափանցիկ հեռուն
  Ձյունապատ լեռները ծացկել են գյուղերը:
  Մեր տան մոտով անցնում են կապույտ լճեր:
  Նա երջանիկ էր, որ կատարվում է իր երազները հոգու:
  Մեր խաղալիքի վրա կան նախշեր, որոնք նման են մանկական աչերի:
  Այսօր ես քնումս տեսա սուրբ անուրջի:
  Սիրում եմ կանգնել բարձրունքում և նայել թափանցիկ հեռուն:
  
• Առանձնացրո՛ւ և բացատրի՛ր գեղարվեստական արտահայտչամիջոցները։
  Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։-Երկնքներ, որպես անհասանալի երազներ:
  Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։-Պարզ երկինք:
  Երբ լսում էի մրմունջը լճի:-Երբ լսում էի լճի լռությունը:
  Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն:-Նայում էի տեսանելի հեռուն:
  Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։-Թախծոտ իրիկնամուտ:
  
• Բանաստեղծության մեջ շեղատառերով գրված բառերը մակդիրներ են։ Կարդա՛ ու փորձիր բացատրել, թե  մակդիրներն ի՞նչ են արտահայտում և ի՞նչ հարցի են պատասխանում։
  Մակդիրը բայի վրա դրվող և նրա հատկանիշը ցույց տվող բառ է կամ բառակամացություն: Մակդիրը պատասխանում է ինչպիսի հարցին:
  
• Ի՞նչ գույն ունի բանաստեղծությունը։ Հիմնավորի՛ր պատասխանդ:
  Բանաստեղծությունը ունի թափանցիկ կապույտ, որովհետև այնտեղ խոսվում է երազի, երկնքի և կարոտի մասին:

Река весело бежала среди камней. Но вот пришёл мороз и заморозил её.  Капельки воды превратились в лёд. На берег реки села ворона и постучала  клювом по льду. Она уже хотела улететь, но тут одна капелька с ней  заговорила:
– Постой, ворона, не улетай. Скажи, что со мной случилось. Почему я  не могу сдвинуться с места?
– Тебя заморозил мороз, ты превратилась в лёд, – ответила ворона. – Но  ты не грусти. Скоро придёт весна и после долгого путешествия ты попадёшь  вон на ту высокую гору.
– Как же я туда попаду? – удивилась капелька, но ворона уже улетела.  

Но вот пришла весна, коснулась своей волшебной палочкой замёрзшей  речки. Она ожила и весело побежала вперёд. Вместе с рекой побежала и  капелька. Через несколько дней река принесла капельку в море.
„Как хорошо! – радостно подумала капелька, – Я стала морем”.
Но вот волна подбросила каплю в воздух, солнечные лучи схватили её.  И, как только они коснулись её, капелька превратилась в пар и начала  подниматься.
– Ой-ой-ой! – кричала она, поднимаясь всё выше и выше, пока не попала  в белое пушистое облако. Ветер подхватил облако и понёс дальше. Потом  облако превратилось в чёрную тучу, из неё пошёл дождь. Капелька вместе  со своими сёстрами попала на высокую гору. Потом вместе с другими  каплями она побежала с горы и попала в ту самую реку, в которой была раньше. Тут капелька увидела свою знакомую ворону.
– Здравствуй, капелька, – крикнула ворона. – Была ли ты на горе?
– Была, была, – ответила капелька.
Она хотела рассказать обо всём, что с ней произошло, но не успела. Река  понесла её к морю.

Ответьте на вопросы.
1. Какие времена года описаны в сказке?
Весна и зима.
2. Почему „Приключения ка-пельки” – сказка? Разве то, что написано о приключениях капельки, не-правда? Это правда.

а) образуйте словосочетания и предложения. 5-6 предложений запишите.
1. сегодня хорошая, плохая, тёплая, холодная
Сегодня была хорошая погода и мы пошли в лес.
Мы сегодня пошли гулять, потому что была тёплая погода.

2. вчера была прекрасная,  отвратительная, отличная погода
Вчера мы пошли на природу, потому что была отличная погода.
Мы вчера хотели пойти гулять, но была отвратительная погода.

3. завтра будет дождливая, морозная, великолепная, солнечная
Завтра будет солнечная погода и мы пойдём играть в футбол.
Завтра будет дождливая погода и мы не пойдём на пикник.
б) Скажите, какая погода была, когда капелька превратилась в лёд и  когда она стала паром и водой.

Погода была морозная, а потом стала тёплой.

լացակումած-արցունքոտ
արնանման-արյունի նման
ջինջ-պարզ
ողբաձայն-ողբի ձայն
երկաթագիր-հայերեն գրերի հին ձևը
խոցեն-խրել